Goed-Fout symposium: Jouw familieverhaal en de geschiedenis van de oorlog

En wat betekent dat voor hoe we die geschiedenis vandaag de dag doorvertellen? Op woensdag 22 oktober nodigen we je van harte uit voor de tweede editie van het symposium van het project Goed-Fout: Verantwoord levensverhalen over oorlog en bevrijding doorvertellen, waar deze vragen centraal zullen staan. 

Steeds vaker krijgen individuele verhalen een prominente plek in publieke herdenkingen, educatie en tentoonstellingen. Deze verhalen maken het verleden invoelbaar en tastbaar, maar tegelijkertijd roept dit vragen op over hoe deze verhalen zich verhouden tot de grote geschiedenis van ‘feiten’ en historische samenhangen. Immers, de ‘feiten’ op zich (aantallen doden, belangrijke data) verbleken op den duur tot anonieme nietszeggende cijfers, terwijl persoonlijke getuigenissen empathie en zelfreflectie bevorderen. Maar wanneer we alleen maar persoonlijke verhalen vertellen raakt de historische en politieke context van de oorlog te veel uit beeld: het feit dát de dictator werd gekozen, dat er processen ontstonden van meeloopgedrag en daderschap.

Tijdens het avondprogramma van het Goed-Fout symposium richten we ons op het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) en de manier waarop persoonlijke geschiedenissen zich verhouden tot de grotere, ‘feitelijke’ geschiedschrijving. Na de Tweede Wereldoorlog werden ongeveer 425.000 personen onderzocht op mogelijke samenwerking met de Duitse bezetter. Niet iedereen werd voor de rechter gebracht, veroordeeld of terecht beschuldigd. In het CABR zijn de dossiers van deze onderzochte personen bewaard en sinds januari 2025 is het mogelijk om zelf CABR-dossiers te raadplegen. Deze mogelijkheid roept nieuwe vragen op over hoe we met dit materiaal omgaan en welke betekenissen we eraan toekennen.

Tijdens dit programma onderzoeken we samen hoe persoonlijke dossiers het grotere historische verhaal kunnen verrijken, maar ook welke haken en ogen daaraan zitten. Individuele geschiedenissen laten de complexiteit en ambiguïteit van het verleden zien en tonen dat gebeurtenissen niet altijd eenduidig goed of fout zijn. Tegelijkertijd helpt het bredere historische kader om persoonlijke verhalen in context te plaatsen en patronen en structuren te herkennen die anders moeilijk zichtbaar zijn. Juist in dat spanningsveld ligt de uitdaging van het werken met het CABR: hoe vullen deze twee perspectieven elkaar aan? En hoe ontwikkel je ambiguïteitstolerantie bij het lezen van dossiers waarin schuld, onschuld en verantwoordelijkheid vaak niet eenduidig zijn?

Deze vragen nodigen uit tot een gesprek over de balans tussen persoonlijke verhalen en bredere historische processen en over hoe we kritisch én empathisch naar het verleden kunnen kijken. Onder leiding van Abdelkader Benali delen historici Ewoud Kieft, Jan Julia Zurné en Hans van Oerle, en redacteuren van Het Verhaal van Nederland Noa van de Klundert en Mirjam Gulmans hun ervaringen, inzichten en overwegingen bij het verrichten van onderzoek aan de hand van het CABR.