Pottenbakkerij Holdeurn Berg en Dal

ROMEINSE STEENBAKKERIJ

Ten oosten van de Holthurnsche Hof liggen de resten van een enorm Romeins productiecentrum voor aardewerk en dakpannen. Legionairs van het Tiende Legioen uit Nijmegen legden het aan in de 1e eeuw en bouwden er pottenbakkersovens.

Dakpannen uit de Holdeurn
De roem van de Holdeurn is vooral te danken aan de honderdduizenden gebakken dakpannen en verschillende soorten tegels. In de hele provincie Germania Inferior, van Bonn tot aan de Noordzee, zijn dakpannen gevonden met stempels uit de Holdeurn: die van het Tiende Legioen (LXG) en het Exercitus Germanicus Inferior, het Nedergermaanse leger (EXGERINF). Bovendien werden er andere soorten aardewerk gemaakt: olielampjes, borden, schotels, kannen, bekers en kruiken. Veel van dit aardewerk onderscheidt zich door het fijne baksel en de typische oranje kleur. Archeologen noemen het 'Holdeurns aardewerk'.

De ovens gedoofd
Na het vertrek van het Tiende Legioen rond 105 is de productie op de steen‐ en pottenbakkerij waarschijnlijk stilgelegd. In het laatste kwart van de 2e eeuw werd het fabriekscomplex nieuw leven ingeblazen, in ieder geval tot en met de regering van keizer Severus Alexander (222‐235). Uit die tijd dateert een gedenksteen, opgericht in opdracht van de bevelhebber (legaat) van Legio I Minervia, het Eerste Legioen uit Bonn. Niet lang daarna zijn de ovens voorgoed gedoofd.

Opgravingen
Tijdens grootschalige opgravingen in 1938‐1942 is een paar enorme pannenovens blootgelegd. Inmiddels zijn tien van zulke ovens bekend, maar misschien waren het er veel meer. Onder de grond liggen ook nog de resten van enkele gebouwen. In de Holthurnsche Hof is een kleine expositie ingericht met vondsten. Mogelijk wordt de komende jaren een groter deel blootgelegd van deze ‐ zelfs naar Europese begrippen! - Romeinse toplocatie.

Bij de Holdeurn vind je de resten van een pottenbakkerij en pannenbakkerij uit de Romeinse tijd. De bron van het 'Holdeurns aardewerk'. Aangenomen wordt dat met de komst van het 10e legioen in Nijmegen (ca. 70 n.Chr) eerst de militaire pottenbakkerij en wat later de steen- of pannenbakkerij op grote schaal in gebruik werd genomen.

In de tweede helft van de 2e eeuw n.Chr is de Holdeurn de centrale pannenbakkerij van het Nedergermaanse leger geworden. Aardewerk werd toen op beperkte schaal gemaakt. Het geheel zal tot ergens in het midden van de 3e eeuw in gebruik zijn geweest.

Het terrein de Holdeurn kan verdeeld worden in een industriegedeelte in het noorden en een woon- en verblijfsgedeelte in het zuiden. Deze delen worden van elkaar gescheiden door een beekdalletje dat destijds de watertoevoer moet hebben verzorgd. Op het terrein zijn putten aanwezig voor kleiwinning. 

Op het monument zijn 5 grote ovale ovens gevonden, waarin baksteenproducten vervaardigd werden. Kleinere pottenbakkersovens en kleine veldoventjes zijn ook gevonden. Ten noorden van de groepering ovens ligt een droogschuur. Mogelijk ligt ten westen van de ovens nog een droogschuur. Zo'n 120 m ten zuidoosten van de ovens is een groot gebouw met binnenhof aangetroffen, dat waarschijnlijk ook voor het drogen en de opslag van het materiaal heeft gediend; mogelijk liggen hier de resten van een villa. Kelders en werkplaatsen zijn hier ook gevonden.